اطلاعات (گزارش‌های) میان دوره ای

شامل اطلاعات تولید و فروش و مسائل مالی شرکت است که در دوره‌ها و فصول مختلف توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود. مانند گزارشهای 3 ماهه، 6 ماهه و 9 ماهه

در حالت عادی و در بازار اول و دوم بورس و بازار فرابورس فروش سهام به آن صورت که شما فکر می کنید توافقی نیست. بلکه یک بازار توافقی مخصوص معاملات توافقی وجود دارد که البته نمادهای مهم بازار در آنجا معامله نمی شوند.

سفارشهایی که شما برای خرید یا فروش سهام درج میکنید باید بین دامنه نوسان مشخص شده باشد. مثلا وقتی یک سهم در حال حاضر در قیمت 950 تومان معامله می شود، شما نمیتوانید سفارش خرید آن را روی 850 تومان قرار دهید و برای فروش نیز به همین ترتیب نمیتوانید از دامنه نوسان تعریف شده قیمت بیشتری را قرار دهید.

قیمت سهم در بازار بورس (نسبت به قیمت دیروز) تا 4 درصد میتواند مثبت شود و تا 4 درصد هم میتواند منفی شود.این درصد در بازار فرابورس 5 درصد است. عرضه و تقاضاست که قیمت سهم را مشخص می کند.

در نمادهای بزرگ بازار مانند “شبندر” که روزانه هزاران معامله انجام می شود اینطور نیست مثلا خریدار قیمت را روی 1480 تومان قرار دهید و قیمت فروشنده روی 1510 تومان باشد، بلکه سفارش های خرید و فروش تا دقت ریال نیز قرار داده می شود.
مثلا در حالی که سفارش فروش 1500 سهم روی 14850 ریال است یکی از معامله گران سفارش خرید را روی 14849 ریال قرار میدهد که واضح است در اینصورت معامله‌ بین این دو انجام نمیگیرد. بلکه باید دقیقا قیمتهای خرید و فروش یکی باشد تا معامله ای صورت بگیرد.

به این نکته هم توجه کنید در نمادهایی مانند “شبندر” معمولا به طور متوسط هر 3 تا 5 ثانیه یک معامله انجام می شود و بازار بورس گسترده تر از آن است که شما یک قیمت برای خرید یا فروش قرار دهید و فروشنده یا خریداری پیدا نشود.

نمادهایی هم هستند که تعداد معاملات در آن کم است و روزانه خیلی کم معامله می شوند که در آنها به اصلاح می گویند نقدشوندگی سهم کم می باشد.

1. کارگزار به دستورات شما عمل میکند و نمیتواند به عنوان مثال بدون موافقت شما سهامی را که خریده اید بفروشد یا اینکه نمیتواند سهامی را بدون اینکه درخواست کرده باشید برای شما بخرد.
2. کارگزاری‌ ها درصد مشخصی کارمزد و مالیات بر ارزش افزوده دریافت می کنند. کل درصد کارمزد و مالیات و … در خرید سهام حدود نیم درصد و در فروش 1.3 درصد مبلغ موردنظر باشد.
3.  کارگزاری ها شرکت هایی فوق العاده معتبر هستند که توسط سازمان بورس تایید شده اند. به همین راحتی نیست که یک کارگزار بتواند تخلفی کند یا مثلا سرمایه شما را بلوکه کند.

یا به طور مثال وقتی درخواست برداشت وجه را برای کارگزاری ارسال می کنید هیچ کارگزاری نمیتواند به شما بگوید الان موجودی ندارد یا مثلا بعدا تسویه خواهد کرد.

قانون این است که پس از درخواست برداشت وجه، 3 روز کاری وجه موردنظر را نزد خود نگه می دارند و پس از آن به حساب بانکی شما واریز می کنند.

نسبت P به Eاز اولین اصطلاحاتی است كه سرمایه گذاران در بورس با آن آشنا می شوند.
P/E یا نسبت قیمت به سود یكی از افزارهای قدیمی و عموما” پر استفاده به منظور ارزش گذاری سهام است. هر چند محاسبه ی P/E بسیار ساده است اما تفسیر آن عملا” دشوار می نماید . در شرایط معینی این نسبت بسیار گویا و در زمان ها ی دیگر كاملا” بی معنا جلوه می كند . از این رو ، غالبا” سرمایه گذاران این اصطلاح را نادرست به كار می گیرند و در تصمیماتشان بیش از حد لازم به آن وزن می دهند.

در بخش های بعدی این مقاله ابتدا به تشریح و تبیین P/E می پردازیم، سپس چگونگی استفاده از این نسبت را در تجزیه و تحلیل سهام بازگو می كنیم، و سرانجام به شرایطی می پردازیم كه نباید از این نسبت استفاده شود.

 P/E سهم چیست ؟

P/E كوتاه شده‌ی نسبت price) P یا قیمت سهم) به Earnings per Share) EPS) یا سود هر سهم است. همان گونه كه از نام آن پیدا است ، برای محاسبه ی P/E آخرین قیمت روز سهام یك شركت به سود هر سهم (EPS) آن تقسیم می شود :

          قیمت سهم
—————— = P/E
         سود هر سهم

غالبا” P/E در تاریخ هایی محاسبه می شود كه شركت ها اطلاعات EPS )معمولاٌ سه ماهانه) را افشاء می كنند. این P/E را كه بر مبنای آخرین EPS محاسبه می شود بعضا” P/E دنباله دار نیز می گویند . اما گاهی از EPS برآوردی برای محاسبه P/E استفاده می شود،اینEPS معمولاٌ معرف سود برآوردی سال آینده است. در این صورت به P/E محاسبه شده P/E برآوردی یا پیشتاز گفته می شود. محاسبه ی P/E گاهی روش سومی هم دارد كه مبتنی بر میانگین دو فصل گذشته و برآورد دو فصل باقیمانده ی سال است . تفاوت عمده ای بین این سه نوع وجود ندارد اما بایدبدانید كه از محاسبات داده های تاریخی واقعی در مقایسه با برآوردهای تحلیل گران مالی استفاده كنید .

مشكل بزرگ محاسبه‌ی P/E مربوط به شركت هایی است كه سود آور نیستند و از این رو EPS منفی دارند. در خصوص چگونگی رفتار با این پدیده دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. برخی قائل به وجود P/E منفی هستند ، گروهی در این حالت P/E را صفر می دانند و بسیاری دیگر هم معتقدند كه دیگر P/E محلی از اعراب ندارد.
به لحاظ تاریخی دربورس اوراق بهادار تهران عموماٌ میانگینP/E در دامنه ی۲/۳ تا ۲/۱۳تجربه شده است.نوسان P/E در این دامنه عمدتا” بستگی به شرایط اقتصادی هر زمان دارد. درحال حاضر میانگین P/E كل شركت های پذیرفته شده در بورس تهران حدود۲/۸ می باشد. همچنینP/E بین شركت ها و صنایع می تواند كاملا” متفاوت باشد.

كاربرد P/E

به لحاظ نظری ، P/E یك سهم به ما می گوید كه سرمایه گذاران چند ریال حاضرند به ازای هر ریال سود یك شركت پرداخت نمایند. به همین جهت به آن ضریب سهام نیز می گویند . به عبارت دیگر اگر P/E یك سهم ۲۰ باشد بدین معنی است كه سرمایه گذلران حاضرند ۲۰ ریال برای هر ریال از سود این سهم( كه شركت تولیدمی كند) بپردازند .

الف) رشد سود

آنچه در بحث بالا به آن پرداختیم رشد شركت ها است . قیمت سهام بازتاب انتظارات سرمایه گذاران از ارزش و رشد آینده ی شركت است . اما توجه كنید كه اندازه ی سود (EPS ) معمولا” مبتنی بر سود های (EPSهای) گذشته است .اگر شركتی انتظار رشد دارد بنابراین انتظار داریم كه سودش نیز رشد نماید . در نتیجه تفسیری بهتر از P/E آن است كه خوش بینی بازار از آینده ی رشد یك شركت را باز تاب می دهد .اگر P/E شركتی بالاتر از میانگین بازار یا صنعت باشد بدین معنی است كه بازار در ماه ها یا سال های آینده انتظارات بزرگی از سهم این شركت دارد . شركتی با P/E بالا باید سود های فزاینده ایجاد كند، در غیر این صورت قیمت سهمش سقوط خواهد كرد .

مثالی از شركت ایران خودرو گویای این بحث است .

ب) ارزانی یا گرانی

P/E در مقایسه با قیمت بازار شاخص بهتری برای ارزش گذاری سهم است. مثلا” به شرط پایداری سایر متغیرها ، سهمی با قیمت ۲۰۰ ریال و P/E برابر ۱۰ بسیار گران تر از سهمی با قیمت۲۰۰۰۰وP/E برابر۱۰ است . توجه كنید كه محدودیت هایی در این مثال وجود دارد . شما نمی توانید P/E های دو شركت كاملا” متفاوت را برای ارزش گذاری بهتر آنها مقایسه كنید. به عبارت دیگر تعیین بالا یا پایین بودن P/E بدون توجه به دو عامل اصلی بسیار دشوار است :

1. نرخ رشد شركت
2. صنعت

نرخ رشد شركت

آیا اندازه ی رشد گذشته ی شركت ها می تواند معرف نرخ های انتظاری از رشد آینده باشد ؟ هر چند پاسخ این پرسش نمی تواند صریح باشد اما در عمل سرمایه گذاران برای پیش بینی سود (EPS ) و محاسبه ی P/E از نرخ های رشد گذشته استفاده می كنند .

صنعت

مقایسه ی شركت ها تنها در صورتی فایده منداست كه به یك صنعت تعلق داشته باشند ، مثلا” شركت های صنعت … عمدتا” دارای ضرایب P/E پایین هستند چون به رغم ثبات صنعت رشد پایینی دارند . از طرف دیگر شركت های صنعت …. به دلیل انتظار رشداز P/E های بالایی برخوردارند.

دام های كاربرد P/E

تا بدین جا آموختیم كه در شرایط معینی P/E می تواند ما را در تعیین بالا یا پایین بودن ارزش یك شركت كمك كند . همچنین پی بردیم كه P/E تنها در شرایط معینی معتبر است .اما علاوه براین دام های دیگری نیز در تحلیل P/E وجود دارد كه در ادامه درباره ی برخی از آنها بحث می شود .

حسابداری

سود یك اندازه ی حسابداری است كه در محاسبه اش از اقلام غیر نقدی نیز استفاده می شود. معیارهای اندازه گیری سود بر طبق اصول حسابداری همگانی (GAAP ) مقرر می شوند. این اصول در گذر زمان تغییر می كند و در هر كشوری نیز متفاوت از دیگر كشورها است . از این رو محاسبه ی سود ( EPS) بسته به چگونگی دفتر داری و حسابداری می تواند به صورت های متفاوت ارائه شود . در نتیجه مقایسه ی سودها (EPS ها ) با یك دیگر گاهی به مقایسه ی سیب و پرتقال می ماند .

تورم

در شرایطی كه اقتصاد كشور تورم بالا یی را تجربه می كند طبعاٌ كالاها و هزینه های استهلاك به دلیل بالا رفتن هزینه های جایگزینی كالاها و تجهیزات در مقایسه با سطح عمومی قیمت ها كم نمایی می شود . بنابراین در زمان های تورمی P/E ها عموما” پایین تر می آیند زیرا بازار سودها را كه به صورت ساختگی به بالا گرایش دارد تخریب شده می بیند . بررسی P/E همانند تمامی نسبت ها ، در گذر زمان برای پی بردن به روند آن ارزشمند است . تورم این بررسی را دشوارمی كند زیرا اطلاعات گذشته در امروز از فایده مندی كم تری برخوردارند .

تفسیری دیگر از پی بر ای

P/E پایین لزوما بدین معنی نیست كه ارزش یك شركت كم نمایی شده است. بلكه به معنای آن است كه بازار معتقد است شركت در آینده ی نزدیك با مشكل روبرو خواهد شد . سهمی كه قیمتش پایین می آید معمولا دلیلی دارد .عمده ترین دلیلش این است كه سود شركت كم تر از سود انتظاری اش خواهد بود . این مساله P/E دنباله دار بازتابی ندارد مگر آن كه سود در عمل نیز محقق گردد .

تنها به اتكای P/E سهام نخرید

یكی از پر بسامد ترین اشتباهاتی كه سرمایه گذاران غیر حرفه ای مرتكب می شوند خرید سهام صرفابه اتكای P/E بالا یا پایین است . توجه كنید كه ارزش یابی سهام تنها با تكیه بر شاخص های ساده ای مانند P/E ساده انگارانه و نادرست است . P/E بالا ممكن است به معنی بیش نمایی ارزش سهم باشد و هیچ تضمینی وجود ندارد كه بعدا به سرعت پایین نیاید. ضمنا توجه كنید كه حتی اگر ارزش سهمی كم نمایی شده باشد ممكن است ماه ها یا حتی سال ها طول بكشد تا بازار ارزش آن را اصلاح نماید .درهر صورت تجزیه و تحلیل سهام امری بسیار پیچیده تر از دانستن چند نسبت ساده است . به عبارت دیگر هر چند كلیدی برای معمای ارزش گذاری سهام است اما تمام آن نیست . از این رو توصیه می شود كه سرمایه گذاران برای خرید سهام با خبرگان سرمایه گذاری رایزنی نمایند . پاسارگاد نیك آماده است تا سرمایه گذاران علاقمند را با قواعد سرمایه گذاری آشنا سازد .

نتیجه گیری

P/E همه چیز یا به عبارتی حرف آخر را درباره ی ارزش سهم نمی گوید اما برای مقایسه ی شركت های یك صنعت ، كل بازار یا روند تاریخی P/E یك شركت فایده مند است.

به یاد بسپارید كه :

الف- P/E یك نسبت است و از تقسیم P ( PRICE یا قیمت روز سهم ) به E ) EPS یا سود هر سهم ) به دست می آید .

ب- سه نوع EPS به نام های EPS دنباله دار ، آینده و میانگین وجود دارد.

ج- به لحاظ تاریخی ، میانگین P/E ها در بازه ی ۲/۳ – ۲/۱۳ قرارمی گیرد.

د- به لحاظ نظری ، P/E یك سهم به ما می گوید كه سرمایه گذاران حاضرند چند ریال به ازای هر ریال سود بپردازند.

ه- تفسیر بهتری از P/E این است كه آن بازتاب خوشبینی بازار از آینده ی رشد یك شركت است .

و P/E -در مقایسه با قیمت بازار شاخص بهتری برای ارزش گذاری یك سهم است .
ز- بدون در نظر گرفتن نرخ های رشد صنعت ، صحبت از بالا یا پایین بودن P/E یك شركت بی معناست .

ح- تغییر در اصول حسابداری شامل وجود چندین روش مجاز برای سود (EPS ) تجزیه و تحلیل P/E را دشوار می كند .

ط P/E -ها عموما” در زمان تورم حاد پایین تر می آیند.

 ی- تفاسیر بسیاری پیرامون دلیل پایین بودن P/E یك شركت وجود دارد .

ه- تنها به اتكای ضریب P/E اقدام به خرید و فروش سهام نكنید .

گواهي حق تقدم خريد سهام چيست؟

حتما به خاطر داريد که در تشريح مزاياي سهام، گفتيم که يکي از مزاياي سهام در مقايسه با ساير انواع اوراق بهادار اين است که چون سهامداران يک شرکت، در واقع به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب مي‌شوند، در خريد سهام جديد شرکت نيز اولويت قرار دارند. به اين اولويت، حق تقدم خريد سهام مي‌گوينـد.

به عنوان مثال، فرض کنيد شرکت الف قصد دارد با انتشار سهام جديد در بورس، سرمايـه خود را 20 درصـد افزايش داده و از 10 ميليارد تومان، به 12 ميليارد تومان برساند. باتوجه به اينکه قيمت اسمي هريک از سهام شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس، 100 تومان است، بنابراين شرکت مذکور براي آنکه سرمايه خود را 2 ميليارد تومـان افزايش دهد، بايد 20 ميليون سهم 100 تومانـي منتشر کند:

2000000000=100×20000000

طبيعتا در اين حالت، سهامداران فعلي شرکت الف براي خريد سهام جديد شرکت حق تقدم دارند و مي‌توانند به ميزان 20 درصد تعداد سهام موجود خود (يعني متناسب با درصد افزايش سرمايه شرکت) سهام جديد با قيمت 100 تومان بخرند، بنابراين، اگر فردي مالک 1000 سهم شرکت الف باشد، مي‌تواند يعني 200 سهم جديد با قيمت اسمي 100 تومان خريـداري کند.

200=20%×1000

اما اين حق تقـدم، چه جذابيتي براي سهامداران فعلي شرکت دارد؟

حتما به خاطر داريد که گفتيم قيمت سهام اغلب شرکت‌ها در بورس، بيشتر از قيمت اسمي آنهاست، به عنوان مثـال، اگرچـه قيمت اسمي سهام شرکت الف 100 تومان است، اما ممکن است قيمت اين سهم در بورس، 150 تومان باشد. در اين صورت، قيمت بازار سهام شرکت الف، 50 تومان بيشتر از قيمت اسمي آن خواهد بود، بنابراين، سهامداران فعلي اين شرکت با خريد سهام جديد، در واقع 50 تومان به ازاي هر سهم سود بدست مي‌آورند، سودي که تنهـا به سهامداران فعلي شرکت تعلق دارد.

50 =100 – 150

گواهي حق تقدم خريد سهام چيست؟

تاکنون با مزاياي حق تقـدم خريد سهام براي سهامداران فعلي شرکت آشنا شده‌ايد. اما شايد اين دو سوال درباره حق تقدم، ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد:

سهامداران فعلي چگونـه از تصميم شرکت براي افزايش سرمايه مطلع مي‌شوند؟

 - آيا سهامداران فعلي، ملزم به استفاده از حق تقدم خود هستند و درصورت استفاده نکردن از حق تقـدم، از کسب سود ناشي از مابه‌التفاوت قيمت اسمي و قيمت بازار سهم محروم خواهند شد؟

پس از آنکه موضوع افزايش سرمايه شرکت به تصويب رسيد، موضوع در روزنامه کثيرالانتشاري که به عنوان روزنامه رسمي شرکت انتخاب شده، منتشر مي‌شود تا همه سهامداران از اين تصيم مطلع شوند. همچنين فرمي براي سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست مي‌شود تا درصورت تمايل به استفاده از حق تقدم خود براي خريد سهام جديد، فرم مذکور را تکميل و براي شرکت ارسال نمايند. به اين فرم، اصطلاحا گواهي حق تقدم خريد سهام گفته مي‌شود. سهامداران شرکت پس از دريافت گواهي حق تقدم خريد سهام، ممکن است به يکي از سـه روش زير اقدام کنند:

1.  فـرم مذکور را در مهلت تعيين شده (که معمولا 60 روز است) تکميل و براي شرکت ارسال کنند. اين اقدام به منزله تمايل سهامدار به مشارکت در افزايش سرمايه شرکت است. بنابراين وي بايد علاوه‌بر تکميل فـرم، مبلغ اسمي سهام را به حساب شرکت واريز نمايند تا سهام جديد، به نام آنها صادر شـود.
2.  برخي‌از سهامداران ممکن است به علت عدم اطلاع از افزايش سرمايه شرکت و يا هر دليل ديگر، در مهلت تعيين شده هيچ اقدامي نکنند. در اين حالت، شرکت پس از پايان مهلت مقرر، سهام باقيمانده را با قيمت روز بازار، در بورس فروخته و مابه التفاوت قيمت اسمي و قيمت بازار را به حساب سهامداراني که از حق تقدم خود استفاده نکرده‌‌اند، واريـز مي‌کند.
3.  دسته سوم از سرمايه‌گذاران، افرادي هستند که گواهي حق تقدم خريد سهام خود را در بورس مي‌فروشند. اين گروه از سهامداران مي‌توانند براي فروش گواهي حق تقدم سهام خود، به يکي از شرکت‌هاي کارگزاري بورس مراجعه و اين گواهي را به قيمت روز بازار، به فروش برسانند. قيمت گواهي حق تقدم در بورس، معمولا معادل تفاوت قيمت اسمي (100 تومان) و قيمت بازار سهم است. بنابراين، اگر مثلا قيمت سهام شرکت الف در بورس، 150 تومان باشد، قيمت گواهي حق تقدم خريد سهام شرکت الف در بورس، حدودا 50 تومان خواهد بود:

50 =100 – 150          

طبيعتا گواهي حق تقـدم خريد سهام، براي آن دسته از سرمايه‌گذاراني که انتظار دارند قيمت سهم مذکور در آينده با افزايش مواجه شـود، جذابيت دارد، زيرا با خريد اين گواهي، مي‌توانند سهامدار شرکت مذکور شوند.

از آنجا که گواهي حق تقدم خريد سهام نيز همانند سهام، در بورس داد و ستد مي‌شود، بنابراين يک ورقه بهادار به شمار مي‌رود.

نکته‌ قابل توجه اينکه در هر صورت، مزاياي ناشي از حق تقدم، به سهامداران شرکت تعلق دارند و حتي درصورت عدم استفاده آنها از حق تقدم، آنها از کسب اين مزايـا محروم نخواهنـد شد، اگرچه برخي سهامداران ترجيح مي‌دهند با دريافت سهام جديد، از اين مزايا استفاده کنند و برخي ديگر، با فروش گواهي حق تقدم خود در بورس.

منبع : مفيد آنلاين