زبان آلمانی به همره زبان‌های هلندی، اسکاندیناوی و انگلیسی از اعضای خانواده زبان های ژرمانیک است که کل زبان های ژرمانیک نیز بخشی از زبان های بسیار گسترده هندو اروپایی را تشکیل می‌دهند. تاریخ زبان آلمانی را به می توان به سه دوره آلمانی کهن، آلمانی میانه و آلمانی امروزی تقسیم بندی کرد. نکته مهم در بررسی دوره‌های تاریخی زبان آلمانی این است که تمامی ادوار دو لهجه اصلی در زبان آلمانی وجود داشته است. آلمانی علیا که در مناطق کوهستانی مرکز و جنوب آلمان رواج دارد و آلمانی سفلی که در مناطق کم ارتفاع شمال آلمان صحبت می شود.

آلمانی کهن

اولین دست‌نوشته‌ها به زبان آلمانی در حدود سال‌های ۷۰۰ میلادی نگارش یافته‌اند. در آن دوران شکل استاندارد و یک‌پارچه‌ای از زبان آلمانی موجود نبود و هر نویسنده با توجه به منطقه ای که در آن زندگی می کرد، نوشته را به لهجه خود به رشته تحریر در می آورد. دو لهجه معروف آن دوره آلمانی علیای کهن و آلمانی سفلای کهن نام دارند که هر کدام از این لهجه‌ها خود به گویش های متنوعی تقسیم بندی می‌شوند. مهمترین گویش در زبان آلمانی علیای کهن گویش ساکسونی است و از گویش های مهم زبان آلمانی سفلای کهن می توان به باواریایی، اطریشی و فرانکونیایی اشاره نمود.

زبان آلمانی در این دوره بیشترین تاثیر را از زبان لاتین گرفته است. چرا که آلمان تحت نفوذ امپراطوری روم و این امپراطوری در اوج قدرت نظامی، سیاسی و فرهنگی بوده‌است. در نتیجه این غلبه فرهنگی، کلمات بسیاری در حوزه های تخصصی مختلف نظیر مذهبی، معماری، کشاورزی، باغبانی، اقتصادی و حتی آشپزی از زبان لاتین به آلمانی وارد شدند و استفاده از این کلمات در زبان آلمانی امروزی هم ادامه دارد.

با توجه به این که در دوران آلمانی کهن عموم مردم سواد خواندن و نوشتن نداشتند و توانایی نوشتن به صومعه‌ها و کلیساهای آلمان محدود می‌شد، بخش اعظم نوشته‌های به‌جای مانده از زبان آلمانی کهن، تفسیر‌ها و ترجمه‌هایی از مطالب مذهبی مسیحی به زبان لاتین است. در آن زمان نفوذ کلیسای روم و مذهب کاتولیک در ایالات شمالی آلمان بیشتر و صومعه های این مناطق رونق بیشتری داشتند و در نتیجه مطالب نوشته شده به زبان آلمانی سفلای کهن در گویش‌های متنوع‌تری برای علاقه‌مندان به تاریخ آلمان به‌جای مانده‌است.

آلمانی میانه

زبان آلمانی علیا و سفلای میانه در حدود سال‌های ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ میلادی این کشور رواج داشته است. در این دوره بسیاری از کلمات ساده‌تر، روان‌تر شدند و نحوه صرف اسم‌ها و فعل‌ها نیز ساده‌تر از آلمانی کهن گردید. در این دوره زبان آلمانی علیای میانه در زمینه ادبیات و شعر و زبان آلمانی سفلای میانه در زمینه‌های اقتصادی رشد بسیاری کردند.

سبک ادبی زبان آلمانی علیا در این دوره بسیار تحت تاثیر ادبیات فرانسه بود چرا که در این دوره ملت‌های فرانسه و جنوب آلمان با هم متحد شده و در جنگ‌های صلیبی شرکت می‌کردند تا مناطق بیت المقدس را از سلطه مسلمانان بیرون آورند. حماسه‌هایی که در آن زمان در فرانسه برای سلحشوران و شوالیه‌ها سرائیده می‌شد، در جنوب آلمان مورد توجه قرار گرفت و آن‌ها نیز تلاش کردند با وام‌گیری لغات از فرانسه سروده‌های حماسی خود را در وصف قهرمان‌های آلمانی داشته‌باشند. سروده‌هایی که به دلیل بی‌سوادی عامه مردم و بیشتر در قلعه‌ها و کاخ‌های امرا و کلیسا‌ها خواننده داشتند.

در شمال آلمان اما نوشته‌ها بیشتر رنگ و بوی اقتصادی و تجاری داشتند. در آن دوره مناطق شمال آلمان با برخی از کشورهای حوزه‌های اسکاندیناوی و بالتیک و روسیه طبق پیمانی به نام هانسیتیک با هم در تبادل تجاری بودند و کلیه اسناد و قراردادها مالی در این پیمان به زبان آلمانی سفلای میانه نوشته می‌شد. در نتیجه استفاده از این زبان در مبادلات تجاری علاوه بر شمال آلمان به مراکز تجاری سایر کشورهای عضو پیمان هانسیتیک گسترش یافت و موجب رشد کیفیت آن گردید.

دوران گذار و نقش مارتین لوتر

زبان آلمانی در قرن‌های ۱۳۰۰ تا ۱۶۰۰ میلادی به تدریج از حالت اولیه خود فاصله گرفت و به شکل امروزی خود درآمد. در این سالها زبان آلمانی از سوی پادشاهان مختلف آلمان نظیر چالرز چهارم، هاسپبورگ‌ها، ماکسیملیان اول و فردریش توسعه داده شد و آن‌ها در تمام احکام و قوانین خود از زبان آلمانی علیای جدید استفاده می‌کردند تا آن را در کلیه مناطق تحت سلطه خود به شکل پاکیزه و مدون ترویج بخشند.

در این میان نقش مارتین لوتر به عنوان آغازگر اصلاحات مذهبی و بنیانگذار مذهب پروتستان در ترویج و رشد زبان آلمانی علیای جدید از همه پررنگ‌تر است. او منتقد جدی دستگاه کلیسای کاتولیک بود و به فساد موجود در بین کشیشان کاتولیک، ادعای بخشش گناهانان با دریافت پول و محدودیت شدید در تفسیر انجیل و انحصاری کردن آن توسط واتیکان اعتراض داشت. او انجیل را از زبان های یونانی و عبری قدیم به آلمانی ساکسونی که جزئی از زبان‌های علیا است ترجمه نمود و با استقبال شدید مردم از نگرش اصلاح‌طلبانه خود به دین مسیحیت روبه‌رو گردید. هر چقدر به تعداد پیروان مذهب پروتسان افزوده می‌شد، به تعداد کسانی که به سبک لوتر و مقلدانش می‌نوشتند اضافه می‌گردید. در این میان اختراع دستگاه چاپ نیز باعث شد تا انجیل لوتر و سایر آثار او سریع‌تر در میان علاقه‌مندان به آثار او تکثیر گردد. به این ترتیب دانشگاهیان به فکر افتادند تا کتاب‌های دستور زبان را مطابق آئین نگارش لوتر تنظیم کنند و نویسندگان نیز تصمیم گرفتند تا آثار خود را طبق همین دستور زبان بنویسند و ناشران آثار خود را به همین ترتیب چاپ و منتشر نمایند تا از اقبال خوانندگان برخوردار شوند.

آلمانی امروزی

در قرن‌های ۱۷۰۰ و ۱۸۰۰ و با فراگیر شدن مذهب پروتستان در مناطق شمالی آلمان، فرم نوشتاری زبان لوتر به عنوان زبان استاندارد و یک‌سان برای تمام آلمان پذیرفته شد که تا به اکنون ادامه یافته و زبان آلمانی امروزی نامیده می‌شود. نویسندگان بزرگ آلمان نظیر گوته وشیلر نقش اصلی را در اعتلای زبان آلمانی در آن روزگار داشتند. هر چند دستور زبان آلمانی از حدود ۳۵۰ سال تا کنون تغییرات زیادی نداشته است، دایره لغات آلمانی مانند هر زبان دیگر در نتیجه تبادلات فرهنگی مرتبا گسترده‌تر گشته‌است. بسیاری از لغات جدید در قرن‌های هفده و هجده میلادی از فرانسه، در قرن نوزدهم از انگلیسی و بالاخره در قرن‌های بیستم و بیست ویکم از آمریکا وارد زبان آلمانی شده‌اند. مثلا تسخیر موقت آلمان توسط متفقین در جنگ جهانی دوم و حضور سربازان آمریکایی در آلمان باعث شد تا کلماتی مانند teenager، Boom، Knockout و team از آمریکایی وارد آلمانی شود. به هر حال زبان آلمانی امروزی جزء زبان‌های پرطرفدار دنیاست که بسیاری از مطالب فنی، صنعتی، هنری، ادبی و فلسفی جهان به این زبان نوشته می‌شود.

می توانید با شرکت در دوره های آنلاین زبان آلمانی  که طبق آخرین متد و منابع در آنلاین آموزان برگزار می شود این زبان رایج را آموزش ببینید.