زبان انگلیسی از خانواده زبان های هند و اروپایی و از شاخه ژرمنی غربی این خانواده است. زبان فریسی (Frisian) و زبان اسکاتس (Scats) نزدیک ترین زبان های زنده به زبان انگلیسی هستند. زبان فریسی تقریباً نیم میلیون گویشور دارد که در شمال غربی هلند و قسمت هایی از آلمان و دانمارک و چند جزیره در دریای شمال ساکن هستند. زبان اسکاتس هم یک و نیم میلیون گویش ور دارد که عمدتاً در مناطق جنوب اسکاتلند ساکن هستند.

تاریخ زبان انگلیسی را عموماً به سه دوره عمده تقسیم میکنند: انگلیسی باستان )سال ۴۵۰ تا ۱۱۰۰ میلادی)، انگلیسی میانه (سال ۱۱۰۰ تا ۱۵۰۰ میلادی) و انگلیسی مدرن که از سال ۱۵۰۰ میلادی بدین سو است. زبان انگلیسی در طی قرون تحت تاثیر زبان های دیگری قرار گرفته است.

انگلیسی باستان:  

در قرن پنجم میلادی سه قوم ژرمن (ساکسون ها، آنگل ها، گوت ها) از نقاط مختلف دانمارک و شمال غرب آلمان وارد بریتانیا شدند. این قبایل جنگجو بودند و ساکنان سلتی (Celtic) بریتانیا را که از مدتها قبل آنجا ساکن بودند، از انگلستان به اسکاتلند و ولز و کورنوال عقب راندند. یک گروه از سلتی ها هم به ساحل غربی فرانسه کوچ کردند که امروز بریتانی نامیده میشود و زبان آنها هم برتون (Breton) و از زبانهای سلتی است.

با گذشت سالیان گویش ژرمنی اقوام آنگل و ساکسون و گوت با هم درآمیخت و آنچه را تشکیل داد که امروزه زبانشناسان به آن انگلیسی باستان یا آنگلوساکسون می گویند. کلمه English هم در انگلیسی باستان بصورت Englisc نوشته می شد و از نام قوم آنگل گرفته شده بود که نام آن ها نیز از سرزمین اجدادی شان یعنی Engle گرفته شده بود که شمالی ترین نقطه آلمان است و امروزه شلسویگ هولشتاین نامیده میشود.

قبل از ورود آنگلوساکسون ها به انگلستان امروزی، زبان آن منطقه ترکیبی از چند زبان سلتی و زبان لاتین بود. زبان لاتین هم با ورود رومیان بین سالهای ۵۴ تا ۵ قبل از میلاد به انگلستان رایج شد و تا ۴۰۰ سال که بریتانیا جزوی از امپراتوری روم بود، زبان لاتین هم جزوی از زبانهای بریتانیا بود. بسیاری از واژگان لاتین که تا به امروز هم باقی مانده اند توسط بازرگانان رومی وارد زبان انگلیسی شد: مثلاً win (wine), candel (candle), belt (belt), weall (wall)

تاثیر زبان سلتیک در انگلیسی باستان بسیار کم بود و در واقع امروزه لغات سلتیک خیلی کمی در زبان انگلیسی وجود دارد ولی نام بسیاری از مکان ها و رودخانه ها ریشه سلتیک دارند: Kent, York, Dover, Cumberland, Thames, Avon, Trent, Severn

در سال ۵۹۷ میلادی سنت آگوستین وارد انگلستان شد و شروع به تبلیغ مسیحیت کرد که در نتیجه لغات لاتین بیشتری وارد زبان انگلیسی شد. اکثر این لغات مربوط به سمت های کلیسایی، مراسم و چیزهایی ازین قبیل بود. لغاتی همچون church, bishop, baptism, monk, eucharist, presbyter هم بواسطه زبان لاتین، از زبان یونانی وارد زبان انگلیسی شدند.

حوالی سال ۸۷۸ میلادی وایکینگ ها که اهالی سوئد و نروژ و دانمارک امروزی بودند به انگلستان حمله کردند و بخصوص در شمال انگلستان، لغاتی با ریشه اسکاندیناویایی وارد زبان انگلیسی شد. وایکینگها به زبان نورس (Norse) باستان صحبت می کردند که آن هم همچون زبان انگلیسی اصالتاً از زبانهای ژرمنی محسوب میشود.

لغات زیر از زبان نورس وارد انگلیسی شده اند: sky, egg, cake, skin, leg, window (wind eye), husband, fellow, skill, anger, flat, odd, ugly, get, give, take, raise, call, die, they, their, them.

چندین اثر نوشتاری از زبان انگلیسی باستان باقی مانده است که مشهورترین آن ها، منظومه حماسی بیوولف (Beowulf) است. بیوولف قدیمی ترین شعر شناخته شده به زبان انگلیسی باستان است و در ۳۱۸۳ خط سروده شده است. کارشناسان بر این باورند که بیوولف بیش از هزارسال پیش در بریتانیا نوشته شده است ولی نام شاعر و نویسنده آن معلوم نیست.

انگلیسی میانه: در سال ۱۰۶۶ میلادی ویلیام فاتح که دوک نورماندی در فرانسه بود به انگلستان حمله و آن را فتح کرد و پادشاه انگلستان شد، اشراف خود را که فرانسوی زبان بودند به انگلستان فرستاد تا بر آن کشور حکومت کنند. درنتیجه زبان فرانسوی باستان به زبان رسمی دادگاه ها، امورات دولتی و فرهنگ تبدیل شد. در آن زمان زبان لاتین هنوز هم بعنوان زبان نوشتاری مورد استفاده قرار میگرفت بخصوص در کلیساها. زبان انگلیسی هم که زبان رعایا بود بعنوان زبان عوام و زبانی پست در نظر گرفته میشد.

حوالی سال ۱۲۰۰ میلادی دو کشور فرانسه و انگلستان از هم جدا شدند. طی این مدت زبان انگلیسی بسیار تغییر کرده بود چون به مدت ۳۰۰ سال این زبان نوشته نشده بود و فقط بصورت گفتاری از آن استفاده میشد. ولی اکنون زبان انگلیسی باستان دوباره مورد استفاده قرار می گرفت با این تفاوت که این بار تعداد زیادی لغت فرانسوی وارد آن شده بود. ما به این زبان می گوییم انگلیسی میانه.

اکثر این لغات فرانسوی که وارد زبان انگلیسی شدند لغات مربوط به قدرت بودند. مثلاً: crown, castle, court, parliament, army, mansion, gown, beauty, banquet, art, poet, romance, duke, servant, peasant, traitor, governor

در زمان تسلط فرانسوی زبانها بر انگلستان، طبقه اجتماعی پایینتر که انگلیسی زبان بودند، برای فرانسوی ها آشپزی می کردند به همین دلیل نام حیوانات اهلی به زبان انگلیسی است.

(ox, cow, calf, sheep, swine, deer)

ولی نام گوشت پخته شده آنها بزبان فرانسویست (beef, veal, mutton, pork, bacon, venison)

یکی از مشخصه های انگلیسی میانه، شروع دوران دگرگونی بزرگ حروف صدادار (Great Vowel Shift) بود که یک تغییر وسیع در حروف صدادار طولانی (long vowels) زبان انگلیسی بود. حروف صدادارِ طولانی، بالا کشیده شدند یعنی محل تلفظ حروف صدادار در دهان به مکان بالاتری از دهان منتقل شد.

دگرگونی بزرگ حروف صدادار مابین قرون پانزدهم تا هجدهم میلادی رخ داد.

مشهورترین نمونه زبان انگلیسی میانه، حکایات کانتربری (The Canterbury Tales) نوشته جفری چاوسر (Geoffrey Chaucer) است که مجموعه داستانهایی درباره سی نفر از زوار است که در حال سفر به کانتبری هستند. تصاویر و توصیفاتی که چاوسر ارائه می دهد کمک می کند تا بدانیم زندگی در انگلستان قرن چهاردهم چگونه بود.

انگلیسی مدرن:  

شروع دوران گسترش انگلیسی مدرن از زمانی شروع شد که ویلیام ککستون (William Caxton) در سال ۱۴۷۶ در منطقه وستمینیستر لندن اولین انتشاراتی انگلستان را راه اندازی کرد. حول و حوش سال ۱۴۵۰ میلادی یوهان گوتنبرگ آلمانی دستگاه چاپ را اختراع کرده بود ولی کاکستون اولین کسی بود که این دستگاه را در لندن راه انداخت. با اختراع دستگاه چاپ، دسترسی عموم مردم به کتاب هم افزایش یافت، قیمت کتاب هم کاهش پیدا کرد و افراد زیادی خواندن را آموختند. چاپ و نشر باعث شد استانداردسازی زبان انگلیسی هم مطرح شود.

زمانی که شکسپیر کتاب هایش را می نوشت (۱۵۹۶ تا ۱۶۱۶ میلادی) دیگر زبان انگلیسی مدرن کاملاً قابل تشخیص شده بود. همزمان با شروع دوره زبان انگلیسی مدرن، سه اتفاق مهم در دنیا رخ میداد: رنسانس، انقلاب صنعتی، استعمار بریتانیا.

اکثر لغات یونانی و لاتین زبان انگلیسی در زمان رنسانس انگلیسی (اوایل قرن شانزدهم تا اوایل قرن هفدهم میلادی) وارد این زبان شده اند. این دوره از تاریخ فرهنگی انگلستان را عصر شکسپیر یا عصر الیزابت هم می گویند که اولی برگرفته از مشهورترین نویسنده عصر رنسانس انگلیسی است و دومی اشاره به نام مهم ترین حکمران آن دوره است. حمایت از هنر، مردمی شدن کتاب ها و تعداد زیاد سفرهای دریایی در سالهای حکمرانی ملکه الیزابت اول باعث رشد بزرگی در فرهنگ انگلستان شد.

انقلاب صنعتی برای اولین بار در انگلستان و در قرن هجدهم میلادی روی داد و بر روی زبان انگلیسی هم تاثیر گذاشت چون باید لغات جدیدی اختراع میشد یا لغات موجود را تغییر می دادند تا سازگار با تغییرات سریع تکنولوژیکی می شدند. همچنان که مخترعان محصولات و دستگاه های جدیدی می ساختند، لغات فنی جدیدی هم به دایره واژگان زبان انگلیسی اضافه می شد: trains, engine, pulleys, combustion, electricity, telephone, telegraph, camera و غیره.

بریتانیا به مدت دویست سال بین قرن ۱۸ تا قرن ۲۰ یک امپراتوری بود و همچنان که امپراتوری بریتانیا به آن سوی جهان (آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، هند، آسیا و آفریقا) می رسید، زبان انگلیسی هم به تغییر خود ادامه می داد. بریتانیا افراد را برای سکنی گزیدن و زندگی به سرزمین های فتح شده می فرستاد و این افراد با بومی ها وارد تعامل می شدند و لغات جدیدی به زبان انگلیسی اضافه می شد.

مثلاً لغات kangaroo (کانگرو) و boomerang (بومرنگ) در اصل از زبان بومیان استرالیا آمده است و لغات juggernaut  (نیروی بسیار شدید) و turbari ( روسری) از هندوستان آمده اند.

با صدها لغتی که هر سال به زبان انگلیسی اضافه می شود این زبان امروزه نیز به تغییر و گسترش ادامه می دهد. ولی با وجود همه لغاتی که این زبان از سایر زبان ها وام گرفته است، هنوز هم قلب و روح زبان انگلیسی همان آنگلوساکسونِ انگلیسی باستان است و گرامر زبان انگلیسی هم مشخصاً ژرمنی باقی مانده است:

مثلاً اینکه سه نوع جنسیت دارد (he, she, it)  و صرف زمان افعال آن هم ساده است.

منبع:   studyenglishtoday.net